De Stolpersteine zijn een door kunstenaar Gunter Demnig bedacht Europees kunstproject. In 1995 werd de eerste Stolperstein gelegd en inmiddels zijn de gedenkstenen al in ruim 21 landen te vinden. De stenen worden gelegd ter herinnering aan de verdrijving en de vernietiging van niet alleen joden, maar voor alle mensen die onder het nationaalsocialistische regime hebben geleden. Dat zijn dus onder andere zigeuners, politieke en religieuze gevangenen, mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking, daklozen, prostituées en mensen die op basis van hun huidskleur of seksuele voorkeur vervolgd werden. Gunter Demnig legt bijna alle stenen zelf, om er zeker van te zijn dat ze met veel zorg en respect op een goede plek worden gelegd.

De Stolpersteine zijn geen grafstenen, maar gedenkstenen, want volgens de kunstenaar ben je niet alleen slachtoffer als je de oorlog niet hebt overleefd, maar ook als je de verschrikkingen van de oorlog hebt meegemaakt. Er worden daarom niet alleen Stolpersteine gelegd voor diegenen die de oorlog niet overleefd hebben, maar ook voor sommige overlevenden. Zo worden families, die door het Nationaalsocialisme uiteengevallen zijn, in onze gedachten weer samengebracht op de plaats waar ze vroeger gewoond hebben.

Wist je dat…

• … je moet bukken om de tekst op de Stolpersteine goed te kunnen lezen? Zo buig je als het ware voor de slachtoffers.
• … wanneer er op een Stolperstein wordt vermeld dat iemand aan zelfmoord is overleden, er dan ‘Flucht in den Tod’ (‘vlucht in de dood’) komt te staan?
• …er voor ieder slachtoffer een eigen steen wordt geplaatst? De nationaalsocialisten maakten mensen tot een nummer, maar door het leggen van Stolpersteine wordt dit omgekeerd en staat het individu met zijn/haar naam weer centraal.
• … alle stenen met de hand worden gemaakt? Eerst deed kunstenaar Gunter Demnig dit zelf, maar omdat er vandaag de dag heel veel stenen worden gelegd, worden de Stolpersteine nu door een beeldhouwer gemaakt.
• … een mens volgens het joodse geloof pas is overleden, als zijn naam vergeten is? Met het leggen van de Stolpersteine voor de huizen van oorlogsslachtoffers blijft de herinnering aan hen in leven. Op de officiële website van het kunstproject staat dan ook geschreven: Een steen. Een naam. Een mens.
• … de naam Stolpersteine verwijst naar het effect dat de stenen op mensen hebben, namelijk een ‘gedankliches Stolpern’, wat in het Nederlands ‘struikelen in gedachten’ betekent? Het zien en bekijken van de stenen haalt mensen uit hun alledaagse gedachten en laat mensen stilstaan bij de verschrikkingen van de Tweede Wereldoorlog, die op deze manier bijna tastbaar worden.

Website Stolpersteine: http://www.stolpersteine.eu/de/schritte/#c328